Amerika Birleşik Devletleri’nde emeklilik sistemi, sosyal güvenlik ödemeleri, bireysel emeklilik planları, işveren destekli tasarruf sistemlerinden oluşan çok katmanlı yapıya sahiptir. Sosyal Güvenlik İdaresi (Social Security Administration – SSA) tarafından yönetilen sistem, çalışanların yaşam boyu kazançlarına dayalı olarak emeklilikte gelir güvenliği sağlamayı amaçlar.
ABD Emeklilik Sistemine Genel Bakış
ABD’de emeklilik sistemi temelde “pay-as-you-go” (öde – al) prensibiyle işler. Yani çalışanların maaşlarından kesilen sosyal güvenlik vergileri, o anda emekli olan kişilere aylık ödeme olarak aktarılır.
Sistem Kimlere Uygulanır?
ABD’de emeklilik sistemi vatandaşlarla birlikte yasal çalışma iznine sahip göçmenleri de kapsar. Sosyal güvenlik numarasına (Social Security Number-SSN) sahip, gelir üzerinden FICA kesintisi yapılan herkes, sistemin parçası olarak emeklilik hakkı kazanır.
Türkiye’deki Sistemden Farkları Neler?
ABD’deki emeklilik sistemi, Türkiye’deki Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yapısından birkaç temel noktada ayrılır:
- Katmanlı yapı: Türkiye’de tek kamu kurumu üzerinden prim yatırılırken, ABD’de kamu sistemi (Social Security) yanında özel planlar (401(k), IRA) önemli yer tutar.
- Kredi tabanlı sistem: Türkiye’de prim günü esas alınırken ABD’de “work credit” kavramı öne çıkar. 2025 itibarıyla yılda maksimum 4 kredi kazanmak mümkündür.
- Yaş/çalışma dengesi: ABD’de emeklilik yaşı kazanç düzeyine, doğum yılına göre değişirken,Türkiye’de sabit yaş sınırları vardır.
- Vergilendirme: ABD’de emekli maaşları belirli gelir seviyelerini aşarsa vergilendirilebilirken Türkiye’de emekli aylıkları genellikle vergiden muaftır.
- Sosyal güvenlik anlaşmaları: Türkiye-ABD arasında 1988’de yürürlüğe giren anlaşma sayesinde iki ülkedeki sigorta süreleri birleştirilebilir.
Emekliliğe Hazırlık İçin Temel Kavramlar
ABD’de kariyer planlaması yapılırken sosyal güvenlik katkılarının düzenli olması, bireysel emeklilik hesaplarının (IRA, Roth IRA) doğru yönetilmesi, vergi avantajlarının değerlendirilmesi gerekir. ABD emeklilik sistemini anlamak için bazı temel kavramların bilinmesi gerekir:
- Social Security: Federal düzeyde sağlanan zorunlu emeklilik, sosyal güvenlik sistemidir.
- FICA – SECA: Çalışanlar ile işverenlerden alınan sosyal güvenlik vergileridir.
- Work Credits: Emeklilik hakkı için gerekli çalışma puanlarıdır. 2025 itibarıyla 1 kredi yaklaşık $1.730 kazanç karşılığında kazanılır.
- Full Retirement Age (FRA): Emekli maaşını tam oranla alabilmek için gereken yaş, doğum yılına göre 66-67 yaş aralığındadır.
- Early Retirement (Erken Emeklilik): 62 yaşından itibaren başvuru yapılabilir. Ancak aylık gelirde kalıcı kesinti olur.
- Medicare: 65 yaş üzeri kişilere sunulan sağlık sigortası sistemidir.
Amerika’da Emeklilik İçin Yaş ve Koşullar
ABD’de emeklilik koşulları yaşın yanında çalışma süresi, kazanç geçmişi, ödenen prim miktarına bağlı olarak belirlenir. Emekli maaşı alabilmek için hem Sosyal Güvenlik İdaresi’nin (Social Security Administration – SSA) tanımladığı yaş kriterini karşılamak hem de yeterli sayıda çalışma kredisi (work credits) kazanmak gerekir.
Amerika Emeklilik Yaşı Nedir?
ABD’de “Full Retirement Age (FRA)” olarak tanımlanan tam emeklilik yaşı, doğum yılına göre belirlenir. 1960 ve sonrasında doğan kişiler için yaş 67’dir. 1943-1959 yılları arasında doğanlarda ise yaş sınırı 66 ile 66 yıl 10 ay arasında değişir.
Erken Emeklilik Seçeneği ve Kesintiler
ABD’de en erken emeklilik yaşı 62’dir. Bu yaşta emeklilik başvurusu yapanlar, tam emeklilik yaşına göre %25 ila %30 arasında daha düşük maaş alırlar. Erken emekliliğin avantajı, sosyal güvenlik ödemelerini daha uzun süre almaktır. Dezavantajı ise aylık gelir düzeyinin düşmesidir.
Minimum Çalışma ve Prim Ödeme Şartları
Sosyal Güvenlik emekli maaşı alabilmek için belirli sayıda “work credit” kazanmak zorunludur. Her yıl elde edilen kazançlara göre en fazla 4 kredi kazanılabilir. 2025 itibarıyla kredi kazanmak için yaklaşık $1.730 gelir elde etmek gerekir. Dolayısıyla bir yılda 4 kredi kazanabilmek için toplam $6.920 kazanç yeterlidir.
Emeklilik hakkı için toplamda 40 kredi, yani ortalama 10 yıllık çalışma süresi gerekir. Bu süre, art arda olmak zorunda değildir. Kişinin yaşamı boyunca farklı dönemlerde çalıştığı yılların kredileri birikimli olarak sayılır.
Amerika Emeklilik Maaşı Ne Kadar?
ABD’de ortalama Sosyal Güvenlik emekli maaşı 2025 itibarıyla aylık yaklaşık 1.915 dolar civarındadır. Ancak tutar çalışma süresine, gelir geçmişine, emeklilik yaşına göre önemli ölçüde değişir.
Emekli Maaşı Nasıl Hesaplanır?
ABD’de emekli maaşı hesaplaması, Sosyal Güvenlik İdaresi (SSA) tarafından geliştirilen formüle dayanır. Hesaplama üç temel adımda yapılır:
- Average Indexed Monthly Earnings (AIME): Bireyin yaşam boyu kazançları, enflasyona göre düzeltilir. En yüksek kazanç elde ettiği 35 yılın ortalaması alınır.
- Primary Insurance Amount (PIA): Ortalama kazanç üzerinden belirli oranlar uygulanır. 2025 yılı itibarıyla ilk 1.174 doların %90’ı, 1.174-7.078 dolar arası kazancın %32’si, geri kalan kısmın %15’i hesaplanır.
- Yaş Faktörü: Kişi tam emeklilik yaşından önce veya sonra emekli oluyorsa maaş bu orana göre artırılır veya azaltılır.
Maaşı Etkileyen Faktörler (Çalışma Süresi, Prim Düzeyi vs.)
ABD’de emekli maaşı kazanç ile birlikte kazancın sürekliliğine de bağlıdır. Sistem, 35 yıllık aktif çalışma dönemi üzerinden ortalama alır.
Ayrıca şu faktörler maaş tutarında doğrudan etkilidir:
- Toplam çalışma yılı: 35 yıldan az çalışanlarda, eksik yıllar “0 gelir” olarak hesaplanır.
- Emeklilik yaşı: 62 yaşında emekli olmak maaşta %30’a kadar kesinti yaratırken, 70 yaşına kadar çalışmak %24’e kadar artış sağlar.
- Vergilendirme durumu: Yüksek gelirli emekliler, maaşlarının %85’ine kadar olan kısmı için federal gelir vergisi ödeyebilir.
- Eş veya bağımlı maaşı: Eşin çalışma geçmişine göre ek ödeme (spousal benefits) alınabilir.
Yaşadığınız Eyaletin Maliyeti ve Yaşam Standardı
Emekli maaşının değeri, yaşanılan eyaletin yaşam maliyetine göre büyük ölçüde değişir. Örneğin, Teksas veya Florida gibi eyaletlerde yaşam maliyetleri görece düşüktür. Bu nedenle ortalama 2.000 dolarlık maaşla rahat yaşam mümkündür. Buna karşın Kaliforniya, New York veya Massachusetts gibi eyaletlerde barınma, sağlık, vergi giderleri yüksek olduğundan aynı maaş yetersiz kalabilir.
ABD Örnek Emekli Maaşı Hesaplaması
Örnek bir ABD Social Security emekli maaşı hesaplaması aşağıdaki gibidir:
35 yılın en yüksek endekslenmiş kazançlarının ortalaması (AIME) bulunur.
- Örneğin: 35 yılın toplam endekslenmiş kazancı $2,100,000 ise, AIME = $2,100,000 / 420 = $5,000.
PIA (Primary Insurance Amount) hesaplanır. 2025 için bend point’ler:
- İlk $1,200’ün %90’ı: $1,200 x 0.90 = $1,080
- Sonraki $3,800’ün (5,000-1,200) %32’si: $3,800 x 0.32 = $1,216
- Toplam PIA: $1,080 + $1,216 = $2,296
Emeklilik yaşına göre ayarlama yapılır.
- 62 yaşında başlarsa: $2,296 x 0.70 = $1,607
- Tam emeklilik yaşında (ör. 67): $2,296
- 70 yaşında başlarsa: $2,296 x 1.24 = $2,847
Bu örnek, Social Security emekli maaşı hesaplamasını adım adım ve rakamlarla anlamasını sağlamak için verilmiştir. Hesaplama, AIME ve PIA formülleriyle yapılır ve başlama yaşına göre maaş değişiklik gösterebilir.
Emeklilik İçin Kullanılabilecek Planlar
ABD’de emeklilik sistemi yalnızca Sosyal Güvenlik ödemeleriyle sınırlı değildir. Federal hükümetin sağladığı temel güvenceye ek olarak, kişilerin daha yüksek yaşam standardını sürdürebilmesi için özel emeklilik planları da önemli bir rol oynar.
İşveren Destekli Planlar
ABD’de en yaygın işveren destekli emeklilik modeli 401(k) planıdır. Bu sistemde çalışan, maaşının belirli yüzdesini vergilendirilmeden önce doğrudan emeklilik hesabına aktarabilir. İşverenler genellikle bu katkının belirli kısmını “matching contribution” yöntemiyle eşleştirir. Örneğin çalışan maaşının %5’ini yatırıyorsa işveren de %3 ila %5 arası katkı sağlayabilir.
401(k) planının avantajları şunlardır:
- Vergi avantajı: Katkı yapılan tutar vergiden düşülür. Böylece çalışan gelir vergisini erteler.
- Yatırım çeşitliliği: Fonlar, hisse senetleri, tahviller veya karma portföylerde değerlendirilebilir.
- Uzun vadeli büyüme: Vergiden ertelenmiş gelirler yıllar içinde bileşik getiriyle büyür.
Bireysel Emeklilik Hesapları
İşveren destekli planı olmayan ya da ek tasarruf yapmak isteyenler için Individual Retirement Account (IRA) sistemi devreye girer. IRA, bireylerin kişisel olarak açabildiği ve devletin vergi teşvikleri sunduğu bir emeklilik hesabıdır.
ABD’de iki temel IRA türü bulunur:
- Traditional IRA: Katkı yapılan tutar vergiden düşülür. Ancak para çekimi sırasında gelir vergisi ödenir.
- Roth IRA: Katkılar vergilendirilmiş gelirle yapılır. Ancak emeklilik döneminde çekilen para vergiden muaftır.
Diğer Seçenekler: Tanımlanmış Fayda vs Tanımlanmış Katkı Planları
ABD emeklilik sisteminde planların yapısı, çalışanlara sunulan güvence türüne göre “tanımlanmış fayda” (defined benefit), “tanımlanmış katkı” (defined contribution) olarak ikiye ayrılır:
- Tanımlanmış Fayda Planı (Defined Benefit): Klasik emeklilik modelidir. Çalışan, belirli formüle göre (örneğin; son maaş × çalışma yılı × sabit oran) garanti edilmiş aylık gelir elde eder.
- Tanımlanmış Katkı Planı (Defined Contribution): 401(k) ve benzeri planları kapsar.
Vergilendirme ve Emeklilikte Vergi Avantajları
ABD’de emeklilik planlarının cazibesini artıran en önemli unsurlardan biri vergi avantajlarıdır. Federal hükümet, bireylerin emeklilik dönemine finansal güvenle ulaşabilmesi için uzun vadeli tasarrufları destekler. Bu destek, genellikle gelir vergisinin ertelenmesi veya emeklilik döneminde vergiden muafiyet şeklinde uygulanır. Ancak örneğin 401(k), Traditional IRA veya Roth IRA gibi her plan türü, farklı vergi rejimlerine tabidir.
Planlara Göre Vergi Avantajları Nasıl Değişir?
ABD’deki emeklilik planları, vergilendirme zamanına göre iki temel kategoriye ayrılır:
Vergiden Ertelenen Planlar (Tax-Deferred)
401(k) ve Traditional IRA bu gruba girer. Katkı yapılan tutar vergilendirilebilir gelirden düşülür. Dolayısıyla kişi o yıl daha az vergi öder. Ancak emeklilik döneminde çekim yapıldığında tutar gelir olarak vergilendirilir.
Vergiden Muaf Planlar (Tax-Exempt)
Roth-IRA bu kategoriye girer. Katkılar vergilendirilmiş gelirle yapılır, ancak emeklilik döneminde yapılan çekimler tamamen vergiden muaftır. Özellikle genç yatırımcılar veya gelecekte yüksek gelir bekleyen bireyler için Roth IRA uzun vadeli vergi koruması sunar.
Çekim Zamanı Vergilendirme Farklılıkları
Emeklilik döneminde fonların nasıl, ne zaman çekildiği, ödenecek vergi miktarını doğrudan etkiler. ABD Gelir İdaresi (IRS), bu konuda belirli kurallar koymuştur:
- 401(k) ve Traditional IRA: Çekimler “ordinary income” yani normal gelir olarak vergilendirilir. 59,5 yaşından önce yapılan çekimlerde genellikle %10 erken çekim cezası uygulanır.
- Roth IRA: Hesaplarda katkılar vergilendirilmiş gelirle yapıldığı için 59,5 yaş sonrası çekimler tamamen vergisizdir.
- Required Minimum Distributions (RMD): 401(k), Traditional IRA sahipleri, 73 yaşına geldiklerinde yıllık minimum çekim yapmak zorundadır.
Yabancı Yatırımcılar İçin Dikkat Edilmesi Gereken Vergisel Hususlar
ABD’de yaşayan veya yatırım yapan yabancılar (non-resident aliens) için emeklilik planlarındaki vergilendirme kuralları daha karmaşık olabilir. Özellikle çifte vergilendirme, uluslararası sosyal güvenlik anlaşmaları süreci etkiler.
- ABD-Türkiye Sosyal Güvenlik Anlaşması: 1988 yılında yürürlüğe giren anlaşma, iki ülkede çalışan bireylerin prim günlerini birleştirmesine imkan tanır. Böylece aynı çalışma süresi iki kez vergilendirilmez, emeklilik hakları korunur.
- Vergi Anlaşmaları (Tax Treaties): ABD bazı ülkelerle, emekli maaşlarının yalnızca tek ülkede vergilendirilmesini sağlayan anlaşmalar imzalamıştır. Türkiye de bu kapsamda olup, çifte vergilendirme riskini azaltır.
- Non-Resident IRA Katkıları: Yabancı yatırımcılar ABD’de elde ettikleri kazanç üzerinden IRA katkısı yapabilir.
Emeklilikte Sağlık Sigortası ve Ek Masraflar
ABD’de emeklilik döneminin en önemli unsurlarından biri sağlık güvencesidir. Bu noktada Medicare programı devreye girer. Medicare, federal hükümet tarafından yönetilen ve 65 yaş üzeri bireylere, bazı özel durumlarda ise engelli ya da kronik hastalığı olan kişilere sağlık sigortası sunan ulusal sistemdir.
Medicare’ye Giriş Koşulları
Medicare’ye hak kazanmanın temel şartı, 65 yaşını doldurmak ve Sosyal Güvenlik veya Demir Yolu Emeklilik sistemi (Railroad Retirement) kapsamında en az 10 yıl (40 kredi) prim ödemiş olmaktır.
Program dört ana bölümden oluşur:
- Part A (Hospital Insurance): Hastanede yatış, sınırlı bakım evi tedavileri, evde sağlık hizmetlerini kapsar. Çoğu kişi bu bölüme prim ödemeden dahil olur.
- Part B (Medical Insurance): Doktor hizmetleri, ayakta tedavi, tıbbi ekipman maliyetlerini karşılar.
- Part C (Medicare Advantage): Özel sigorta şirketleri tarafından sunulan, Part A ile Part B’yi birleştirip ek avantajlar sağlayan alternatif plandır. Genellikle reçete, diş ve göz bakımı da içerir.
- Part D (Prescription Drug Coverage): İlaç masraflarını karşılayan isteğe bağlı ektir.
Emeklilik Sonrası Yaşam Maliyeti Açısından Sağlık Harcamalarının Önemi
Emeklilikte sağlık giderleri, bireyin bütçesindeki en büyük kalemlerden biridir. ABD’de ortalama bir çiftin 65 yaşından sonra ödeyeceği sağlık masrafı, sigorta primleri, ilaçlar, cepten yapılan harcamalar dahil, 300.000 ila 400.000 dolar arasındadır.
Yabancılar İçin Özel Bilgiler
Özellikle Green Card sahipleri, ABD vatandaşı olmayan ancak sosyal güvenlik sistemine katkı yapanlar, belirli şartları sağladıklarında Sosyal Güvenlik emekli maaşından yararlanabilirler.
Green Card Sahipleri İçin Emeklilik Koşulları
Green Card (kalıcı oturum izni) sahipleri, ABD vatandaşıyla neredeyse aynı sosyal güvenlik haklarına sahiptir. Yani sistemde en az 40 kredi (yaklaşık 10 yıllık çalışma) kazanan Green Card sahipleri, Social Security emekli maaşı almaya hak kazanır.
Başlıca şartlar şunlardır:
- Yasal çalışma izniyle ABD’de gelir elde edilmesi, kazanç üzerinden FICA vergisi ödenmiş olması gerekir.
- Emeklilik başvurusunda bulunmak için en az 62 yaşında olunmalıdır.
- Kişi ABD dışında yaşasa bile maaş ödemeleri 100’ün üzerinde ülkeye yapılabilir.
ABD Vatandaşı Olmayanların Emeklilik Hakkı
ABD vatandaşı olmayan ancak burada yasal olarak çalışanlar (örneğin H-1B, L-1, E2 vizesi sahipleri), Sosyal Güvenlik sistemine prim ödedikleri sürece emeklilik hakkı kazanırlar. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için belirli koşullar geçerlidir:
- En az 40 kredi tamamlanmış olmalıdır.
- Kişi ABD’den ayrılmış olsa bile, emeklilik yaşına ulaştığında Social Security ödemesi alabilir.
- Ancak bazı ülkelerle sosyal güvenlik anlaşması bulunmadığından, prim birleştirmesi veya maaş transferi her ülke için geçerli değildir.
Türkiye-ABD Arasında Çifte Vergileme
Uluslararası emeklilik ödemelerinde en önemli konulardan biri çifte vergilendirme riskidir. ABD ile Türkiye arasında imzalanan “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” sayesinde, aynı gelir hem ABD’de hem Türkiye’de vergilendirilmez.
ABD Emeklilikte Manay CPA ile Çalışmanın Avantajları
Amerika’daki emeklilik sistemi, Sosyal Güvenlik, vergi düzenlemeleri, bireysel yatırım planları, eyalet bazlı mali uygulamalar gibi birçok değişkeni bir arada barındırır. Bu nedenle doğru planlama, gelecekteki yaşam standardını da etkiler.
Neden Bir Uzmana İhtiyaç Var?
ABD’de emeklilik planı oluşturmak, yalnızca yaş ve prim hesaplamasından ibaret değildir. Vergi rejimleri, katkı limitleri, eyalet farkları, yabancılara yönelik kısıtlamalar, yatırım getirileri gibi unsurlar doğru yönetilmezse, kişi gelecekte ciddi gelir kayıplarıyla karşılaşabilir.
Manay CPA’in Yabancı Yatırımcılar ve İş Sahipleri İçin Sunduğu Hizmetler
Manay CPA, ABD’de faaliyet gösterenler, girişimciler, yatırımcılar için kapsamlı emeklilik, vergi danışmanlığı ağına sahiptir. Hem federal hem de eyalet bazlı düzenlemelerde de yüksek uzmanlıkla çalışır.
Yabancı yatırımcılar ve iş sahipleri için sunduğu başlıca hizmetler şunlardır:
- Emeklilik Planlama Danışmanlığı: Sosyal Güvenlik, 401(k), IRA ve Roth IRA sistemlerinde kişiye özel strateji oluşturulması.
- Uluslararası Vergi Planlaması: ABD dışında gelir elde eden bireyler için çifte vergilendirme analizleri, vergi yükünü azaltacak yapılandırmalar.
- Yatırım ve Portföy Danışmanlığı: Emeklilik fonlarının verimli yönetimi için risk analizleri, gelir projeksiyonları.
- İş Sahiplerine Özel Çözümler: Şirket sahipleri için SEP IRA, SIMPLE IRA ya da Defined Benefit Plan gibi özel planların oluşturulması.
- Uyum – Raporlama Hizmetleri: IRS (Internal Revenue Service), SSA (Social Security Administration) gerekliliklerine uygun yıllık bildirim ve raporlama süreçlerinin yürütülmesi.
Manay CPA’in farkı, yalnızca yasal gereklilikleri yerine getirmekle sınırlı kalmamasıdır. Ekip, her müşterisinin hedeflerine göre bütüncül emeklilik stratejisi geliştirir. Siz de Manay CPA ile bugün iletişime geçerek emeklilik planınızı profesyonelce oluşturun. Finansal geleceğinizi şansa bırakmayın!
Kaynaklar
https://www.ssa.gov/international/
https://www.ssa.gov/pubs/EN-05-10072.pdf?
https://www.ssa.gov/benefits/retirement/planner/credits.html?
https://www.ssa.gov/oact/cola/bendpoints.html
https://www.fidelity.com/viewpoints/personal-finance/plan-for-rising-health-care-costs
